Erhard Kleinpoldt (ok. 1585 – 1643) to warszawski mieszczanin, który odegrał istotną rolę w historii XVII-wiecznej Warszawy. Urodził się w Rewlu w Inflantach (obecnie Tallin). Około 1600 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie jako budowniczy królewski i architekt pracował przy rozbudowie zamku królewskiego. Odpowiadał również za budowę nowego mostu na Wiśle, wzniesionego na elekcję Władysława IV. Dzięki tym zasługom król w 1633 roku specjalnym przywilejem zwolnił jego ogród, znajdujący się na przedmieściu warszawskim przy ulicy Długiej, między domami Walentego Kaliny oraz Pawła Długosza, rajcy warszawskiego, od udzielania gospody gościom z kraju i zagranicy, przybywającym do miasta z okazji rozmaitych uroczystości oraz dworzanom i serwitorom królewskim. Eberhard Kleinpoldt określony jako rajca warszawski otrzymał ten przywilej dożywotnio, a jego tekst został wpisany do ksiąg Metryki Koronnej. Żoną Kleinpoldta była Anna Rososzanka. Ich córka Barbara, została wydana za Jakuba Gizę, przedstawiciela jednego z najbardziej liczących się rodów patrycjuszowskich dawnej Rzeczypospolitej. Z okazji tego ożenku Paweł Mankiewicz wydał w 1642 roku wierszowany utwór: Hymenaeus albo wiersz godowy, będący dziś przykładem mieszczańskiego epitalamium.
Na kartach Metryki Koronnej zachował się natomiast inny jeszcze ciekawy dokument królewski z 28 maja 1638 roku związany z Erhardem Kleinpoldtem, a sporządzony w języku polskim. Jego mocą Władysław IV uznając zasługi budowniczego królewskiego oddane Zygmuntowi III zezwala mu na ustąpienie z praw dziedzicznych do łanu wybranieckiego we wsi Woli (obecnie dzielnica Warszawy), w starostwie warszawskim, na rzecz mieszczanina, sławetnego Andrzeja Przątnickiego. Nadanie obejmuje także wszelkie przynależne wolności, do paszy leśnej i polnej, do rąbania drzewa i chrustu w lasach i puszczach starostwa, do warzenia piwa i palenia gorzałek. Łan ten wolny jest decyzją króla od wszelkich robót, służb na rzecz starosty. Wspomniany natomiast Andrzej Przątnicki obowiązany jest wystawić „pachołka dobrze odzianego i w rynsztunek wybrańcowi należący” na wyprawę wojenną. Jest to również pewne świadectwo tego, jak w XVII wieku funkcjonowała w 1578 roku przez Stefana Batorego formacja wojskowa zwana piechotą wybraniecką.
Consens Erardowi Klenipoltowi na ustąpienie wybrańctwa w Wielkiej Woli Przątnickiemu.
Władysław etc., oznajmujemy etc., isz my maiąc wzgląd na zasługi sławetnego Erarda Kleinpolta, sługi naszego, które za s. pamięci JKMci Pana Oyca naszego, będąc budowniczem wiernie, życzliwie i z dobrem pilności zaleceniem oddawał, snadnieśmy się do tego skłonili, abyśmy mu consens nasz na ustąpienie prawa swego, które od nieboszczyka króla Jego Mości Pana Oyca naszego za zasługi swoie na łanie wybranieckim we wsi Woli do starostwa warszawskiego należącey otrzymał, na ossobę szlachetnego Andrzeja Przątnickiego dali. Jakosz ninieyszym listem naszem daiemy i pozwalamy. Mocą którego consensu naszego wolno mu będzie cessią albo wlewek prawa swego zupełnego przed któremikolwiek xięgami authenticznemi, lubo to w grodzie lubo tesz i w ziemstwie zeznać i uczynić, którą my jako przystojnym sposobem uczynioną za wdzięczną przyjmiemy i za prawdziwą być uznamy. Takim tedy sposobem przerzeczony Andrzey Przątnicki wlewek prawa otrzymawszy ze wszystkiemi przynależnościami pomieniony łan wybraniecki jako budowaniem, łąkami, ogrodami i inszemi z dawna do tego łanu należącemi pożytkami prawem dziedzicznem wybranieckim takiem iako i inny wybrańcy podług ordinacyey s. pamięci króla Stephana trzymają, trzymać, dzierżeć i spokojnie używać ma. Potwierdamy mu tesz tym listem naszym wolności wszystkie od tegoż s. pamięci króla Stephana wybrańcom nadane, dając mu wszelaką wolność używania majętności wszystkiey do tego ogroda należącey, ról, gruntów, ogrodów, paszy tak leśney iako i polney, rąbania drzewa iako i chrostu w lesiech i pusczach naszych do starostwa tego warszawskiego należących, warzenia piwa, gorzałek paleniu na potrzebę własną domową. Nad to czyniemy go i łan ten wolny od wszelakich robót, służb staroście albo dzierżawcy, oddawania czynszów, zacięgów, stacji, straży odprawowania, poborów i innych wszelakich podatków nam, staroście naszemu i komukolwiek innemu powinnych, które inni poddani z teyże wsi zań odprawować będą powinni. Co do wiadomości urodzonego Jana Grzybowskiego starosty naszego warszawskiego teraznieyszego i innych na potym będących przywodząc roskazuiemy, aby pomieniony Andrzey Przątnicki przy tych wszystkich wolnościach i łanie wybranieckim cale i nienaruszenie był zachowany. Z którego to łanu wybranieckiego pomieniony Andrzey Przątnicki i potomkowie iego pachołka dobrze odzianego i w rynsztunek wybrańcowi należący porządnie opatrzonego na każdą expeditią woienną, gdy przypadnie na swe mieysce wyprawiać powinien będzie.
Na co dla lepszey wiary ręką się naszą podpisawszy, pieczęć koronną przycisnąć roskazaliśmy. Dan w Warszawie, dnia XXVIII miesiąca Maia Roku etc. ut supra [1638], panowania naszego etc. ut supra.
Vladislaus Rex Stanislaus Skarszewski
(AGAD, Metryka Koronna, sygn. MK 185, k. 77v – 78v)
Comments